محمد امین احمدی (متولد سال ۱۳۴۲ هـ.ش)، دانشآموختهی فلسفه، پژوهشگر، مترجم، حقوقدان و استاد دانشگاه اهل افغانستان میباشد.
ایشان در ۱۵ سنبله ۱۳۴۲ هـ.ش/۶ سپتامبر ۱۹۶۳ م در قریهی باغچار ولسوالی ارزگان خاص ولایت ارزگان بهدنیا آمد. او فرزند بوستانعلی، از طایفهی دایچوپان است و دوازدهمین جدش صحبتخان از نبیرههای «امیر چوپان» میباشد. احمدی در زادگاه خود، نزد کاکایش سیپاره، پنج کتاب و دیوان حافظ را فراگرفت و پس از آن به مکتب دولتی رفت. او جامعالمقدمات و قسمتی از سیوطی را نزد ملا محمدنظر آخوند در باغچار آموخت و سپس از خزان ۱۳۵۴هـ.ش تا تابستان ۱۳۵۷هـ.ش در مرکز ارزگان خاص، سیوطی، حاشیه و معالم را در مدرسهی علوم دینی جعفریه نزد محمد مظفری و محمد فیاض آموخت. احمدی در نیمهی دوم سال ۱۳۵۸هـ.ش به منظور ادامهی تحصیل به کابل و قندهار رفت در نتیجهی تعطیلی مدارس دینی به علت سرکوب رژیم وقت، دوباره به زادگاه خود برگشت.
احمدی در سال ۱۳۵۹هـ.ش برای ادامهی تحصیل به کشور ایران سفر کرد و در حوزهی علمیه قم به تحصیل پرداخت. ایشان در حوزه علمیه قم تا سال ۱۳۷۹ هـ.ش، فقه، اصول، تفسیر و فلسفه را نزد استادانی چون محمدعلی پناه اشتهاردی، مصطفی اعتمادی، احمد پایانی، محمدتقی ستوده، حسین وحید خراسانی، جواد تبریزی، حسن حسنزاده آملی، محمدتقی مصباح یزدی و عبدالله جوادی آملی فراگرفت. وی در زمستان ۱۳۶۴هـ.ش در کانکور تربیت مدرس، رشتهی الهیات و معارف اسلامی شرکت کرد و توانست نمرات برتر این کانکور را کسب کند. به این ترتیب تحصیلات دانشگاهی خود را در مقطع ماستری در کنار تحصیلات علوم دینی آغاز کرد. پس از آن، سه سال در مرکز تربیت مدرس حوزه علمیه قم، وابسته به دانشگاه قم به تحصیلات خود ادامه داد و در سال ۱۳۷۱هـ.ش از رسالهی ماستری خود با عنوان «نقد و بررسی دیدگاه هیوم دربارهی معجزات» دفاع کرد.
با تشکیل مرکز فرهنگی نویسندگان افغانستان در سال ۱۳۷۲هـ.ش، احمدی با سرور دانش (رییس مرکز فرهنگی نویسندگان افغانستان)، همکاری علمی خود را آغاز کرد و در تاسیس مجلهی سراج با مرکز فرهنگی نویسندگان افغانستان در سال ۱۳۷۳هـ.ش همکاری داشت. همچنان در سال ۱۳۷۳هـ.ش بهمدت یک نیمسال تحصیلی در دانشگاه رازی کرمانشاه، به تدریس «معارف اسلامی و تاریخ اسلام» مشغول شد. پس از آن برای ادامهی تحصیل در مقطع دکتوری به دانشکدهی الهیات دانشگاه تهران رفت. او سرانجام در سال ۱۳۸۰ هـ.ش در رشتهی «فلسفه و حکمت اسلامی» از مقطع دکتری فارغالتحصیل شد و رسالهی دکتری خویش تحت عنوان «اقسام قضایا و بررسی آنها از حیث ضرورت و امکان، توجیه و اثبات در فلسفهی تحلیلی اسلامی» دفاع کرد.
احمدی در سال ۱۳۸۶هـ.ش به افغانستان برگشت. او در کابل، با همکاری آقای ابراهیم قاسمی دانشگاه «کاتب» را تاسیس کردند. در تاسیس دانشگاه کاتب، آقای قاسمی سرمایهگذاری کرد و آقای احمدی مسوولیت انجام کار علمی و اکادمیک آنرا به عهده گرفت. پس از تاسیس دانشگاه کاتب، احمدی به مدت دو سال به عنوان رییس دانشگاه و استاد، در این دانشگاه ایفای وظیفه نمود. او در سال ۱۳۸۹هـ.ش با جمع ۱۲ نفر از استادان دانشگاه کاتب، دانشگاه ابنسینا را تاسیس کردند و از آن زمان تاکنون، مسوولیتهایی چون ریاست دانشگاه، عضو هیات موسس و استادی را در این دانشگاه بهعهده دارد.
محمدامین احمدی در دولت افغانستان نیز عهدهدار مسوولیتهایی بودهاست. او از ماه ثور تا جدی ۱۳۸۲هـ.ش عضو «کمیسیون تدقیق قانون اساسی افغانستان» بود و در تدوین قانون اساسی جدید جمهوری اسلامی افغانستان، نقش اساسی داشت. ایشان قبل از عضویت در این کمیسیون، برای حل مشکلات حقوق مذهبی شیعیان افغانستان، برای بار نخست مسالهی وضع قانون در احوال شخصیه، برمبنای مذهب جعفری را برای شیعیان و نیز حق آموزش مذهبی کودکان شیعهمذهب در مکاتب، برمبنای عقاید والدینشان را مطرح کرد؛ همچنان او پیشنهاد کرد در متن قانوناساسی جدید کشور، از ذکر مذهب رسمی اجتناب شود. او این نظریه را در سیمینار «افغانستان و نظام سیاسی آینده» که در ماه جدی ۱۳۸۰هـ.ش در شهر قم ایران برگزار شدهبود، در میان جمعی از محققان، از جمله سرور دانش که یگانه عضو شیعهمذهب کمیسیون تسوید قانوناساسی بود مطرح کرد. همین نظریه تقریبا در قانوناساسی جدید کشور، مبنا قرار گرفتهاست.
احمدی در یک دورهی چهارساله (۱۳۹۰هـ.ش – ۱۳۹۳هـ.ش) با کسب رای اعتماد از مجلس نمایندگان افغانستان، بهعنوان عضو «کمیسیون نظارت بر تطبیق قانون اساسی افغانستان» انجام وظیفه نمود. در این دوره تقریبا تمامی نظریهها و مشورههای حقوقی و نظریههای تفسیری این کمیسیون را نوشت که در جلد اول «مجموعه نظریات کمیسیون» بهچاپ رسیدهاست.
در سال ۱۳۹۵هـ.ش یک تحقیق میدانی زیر عنوان «قانون اساسی و جامعهی در حال گذار افغانستان» تحت مدیریت آقای احمدی در «استیتوت مطالعات استراتیژیک افغانستان» انجام شد. نتیجهی این تحقیق به قلم او نگارش یافت و توسط انستیتوت منتشر گردید. احمدی نویسندهی پیشنویس تمام نظریههای حقوقی و تفسیری کمیسیون مستقل نظارت بر تطبیق قانون اساسی افغانستان بود که تمام آنها در مجموعهای با عنوان «نظریههای حقوقی و تقسیری کمیسیون» چاپ شدهاست.
آقای احمدی در حال حاضر (۱۳۹۹هـ.ش)، عضو هیات مذاکرهکننده صلح دولت جمهوری اسلامی افغانستان میباشد.
سمتها و فعالیتهای پژوهشی محمدامین احمدی عبارت اند از:
– عضو و رییس بورد علمی مرکز فرهنگی نویسندگان افغانستان در ایران (۱۳۷۲ – ۱۳۸۲هـ.ش)
– سردبیر مجله نگاه معاصر (۱۳۸۲ – ۱۳۸۴هـ.ش)
– رییس مرکز فرهنگی و اجتماعی سراج (۱۳۸۴ – ۱۳۸۸هـ.ش)
– محقق در مرکز تحقیقات استراتیژیک ایران (۱۳۷۲ – ۱۳۷۶ هـ.ش)
– عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (۱۳۷۶ – ۱۳۸۶هـ.ش)
– عضو بورد علمی انسجام امور اکادمیک وزارت تحصیلات عالی جمهوری اسلامی افغانستان (۱۳۹۷ – ۱۳۹۸هـ.ش)
از آقای احمدی، تاکنون دهها مقالهی علمی و پژوهشی در نشریههای مختلف نشر شده است. احمدی مجموعهای از مقالات، اعم از ترجمه و تألیف در زمینهی فلسفه، حقوق، دینشناسی، حقوق اساسی افغانستان و اندیشهی سیاسی متفکران مسلمان دارد و میخواهد آنها را در آینده به چاپ برساند. همچنان ایشان دهها سخنرانی علمی-اکادمیک در کارنامهی خود دارند. از ایشان تا کنون چهار جلد کتاب نیز بهنشر رسیده است، که سه جلد آن از تالیفات خود آقای احمدی بوده و یک جلد آن که بهعنوان منبع درسی نیز استفاده میشود، توسط ایشان به فارسی برگردانده شدهاست. کتابهایی که تاکنون از آقای احمدی بهنشر رسیدهاند، اینهایند:
– انتظار بشر از دین – چاپ ۱۳۸۶هـ.ش
– تناقضنما یا غیبنمون؛ نگرشی نو به معجزه – چاپ ۱۳۸۹هـ.ش
– قلمروهای هستی از نگاه فیلسوفان تحلیلی – چاپ ۱۳۹۸هـ.ش
– حقوق بشر در روابط بینالملل (ترجمه) – چاپ ۱۳۹۸هـ.ش